Όλοι όσοι συμμετέχουμε σήμερα στην εξόδιο ακολουθία είχαμε την καλή τύχη και την ευλογία να γνωρίζουμε τη μοναδική μας Θεοδώρα , που όπως σημαίνει και το όνομά της , ενσάρκωσε το δώρον του Θεού και της Τύχης στις ζωές μας.
Υπήρξε καλή καγαθή κατά το αρχαιοελληνικό ιδεώδες, ωραία στην μορφή και στην ψυχή, σεμνυνόμενη συγχρόνως και ταπεινόφρων κατά τη χριστιανική αντίληψη. Αποδείξεις του κάλλους της μορφής της οι εικόνες που κρατάμε ο καθένας στην καρδιά του από διάφορες περιστάσεις της ζωής . Ωραιότης μη γηράσκουσα και μή κραυγάζουσα διότι τροφοδοτούνταν από μεγαλείο ψυχής, από αρχές και αξίες. Αδιάψευστος μάρτυς της ωραιότητός της ένας πανεπιστημιακός δάσκαλος, που στο γάμο μου ομολόγησε ότι η μητέρα ήταν ασυγκρίτως ωραιότερη της νύφης-μαθήτριάς του!
Με σεμνότητα στην εμφάνιση και στους τρόπους, αρνήθηκε να βάψει τα μαλλιά της, να φορέσει παντελόνια, να καπνίσει, να προκαλέσει, να γυμνωθεί. Το κάλλος της μορφής της αναδεικνύονταν με λιτότητα και ολιγάρκεια, χωρίς φτιασίδια (έβαλε κραγιόν -το μαναδικό καλλυντικό που γνώρισε- στο γάμο, το δικό της και των κοριτσιών της), πάντα με πλούσια κόμη πιασμένη κότσο, με διακριτικά ενώτια, με ένα σταυρό στο στήθος, μια αρχοντική δέσποινα βυζαντινών καιρών σαν την ομώνυμη αυτοκράτειρα χωρίς διάδημα, ή σαν ένα πορτέτο φαγιούμ, στοχαστικό και σιωπηλό.
Αρχόντισσα υπήρξε σε όλη της τη ζωή, από τότε ακόμη που ως μικρή ψυχοκόρη συγκατοικούσε με και υπηρετούσε εξέχοντα πρόσωπα της αστικής τάξης. Στερήθηκε την παιδική ηλικία, μεγάλωσε πρόωρα αλλά μεγάλωσε σωστά. Μαζί τους υιοθέτησε αξίες ζωής και κώδικες συμπεριφοράς που δύσκολα θα έβρισκε στην αγροτική Λέσβο των προπολεμικών χρόνων: γνώρισε το θέατρο, τη λυρική σκηνή, τον κινηματογράφο, τα θαλάσσια και ιαματικά λουτρά σε θέρετρα της εποχής, των κώδικες συμπεριφοράς που αρμόζαν σε μία ΚΥΡΙΑ. Παρότι παρακολούθησε μόνο δύο τάξεις του Δημοτικού, οι κοινωνικές της συναναστροφές δεν πρόδιδαν έλλειμα παιδείας, ενώ συγχρόνως εκτιμούσε αφάντανταστα την καλλιέργεια, τη γνώση, την παιδεία και αυτά επεδίωξε για την οικογένειά της. Να σπουδάσετε τόνιζε, «το πτυχίο θα είναι το βραχιόλι σου, η προίκα σου». Δεν είναι τυχαίο ότι θαύμαζε τόσο τις φίλες -συναδέλφους μου που τις προσφωνούσε «κυρία Μαριέλλα», «κυρία Χαρά»...Στο πρόσωπό τους έβλεπε τις δασκάλες των παιδιών και των εγγονών της , για τις οποίες έτρεφε δια βίου εκτίμηση και αγάπη.
Ανήκε στις προνομιούχες οικογένειες που μαζί με τον πατέρα μου απέκτησαν αυτοκίνητο από τους πρώτους και γύρισαν οικογενειακώς την Ελλάδα. Ουδέποτε παινεύτηκαν και ξιπάστηκαν. Τα πλούτη τους δεν είχαν σχέση με τον πλούτο, την επίδειξη, την κατανάλωση, την αλαζονεία. Πάντα απλή, λιτή, μετρημένη, δεν ήθελε δώρα πέρα από λίγα λουλούδια, τσακώθηκε μια πρωτοχρονιά με τον πατέρα μου που της έφερε μια οικολογική γούνα, την οποία ουδέποτε φόρεσε. Πριν από τις σύγχρονες περιβαλλοντικές θεωρίες υιοθέτησε έναν τρόπο ζωής που αφήσε το μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα στον πλανήτη: περιορισμένη στην κατανάλωση, μαθημένη στην ανακύκλωση του παλιού που μεταποιείται και χρησιμοποιείται ξανά και ξανά.
Υιοθέτησε τη χριστιανική ηθική στην ουσία της, που συνίσταται στην ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΠΑΣΧΟΝΤΑ ΑΝΘΡΩΠΟ, ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΑ, ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ. Η ίδια υπήρξε η ακοίμητη νοσοκόμα στην αρρώστια, στα γηρατειά, και η καλή νεράιδα στην ανέχεια και τη μοναξιά...., όπως όλοι εδώ μπορούμε να θυμηθούμε ο καθένας για τον εαυτό του. Τις περισσότερες φορές η προσφορά γινόταν σε βάρος του εαυτού της ή της οικογένειάς της, με τη σύμφωνη όμως γνώμη του συντρόφου-πατέρα μας. Θυμάμαι που της είχα κακιώσει επειδή δεν ήρθε να με παρακολουθήσει που χόρευα παραδοσιακούς χορούς σε κάποια γυμνασιακή εορτή 25ης Μαρτίου. Εκείνη επέλεξε να συμπαρασταθεί σε εγχείριση σκωληκοειδίτιδας ενός θείου μου. Θυμάμαι το σπίτι μας νοσοκομείο για όποιον χρειάζονταν περίθαλψη πριν ή μετά τη νοσηλεία του. Θυμάμαι το σπίτι μας ξενοδοχείο για τους μετανάστες -συγγενείς που έφευγαν ή γύριζαν στην πατρίδα. Θυμάμαι το σπίτι μας γηροκομείο καθώς φρόντισε τη μητέρα της, την πεθερά λιγότερο και τον πεθερό της περισσότερο, υπακούοντας στους χρόνους που όριζε η δική της συνείδηση και όχι στις αδελφικές υποχρεώσεις. Αλοίμονό της κιόλας που ο παππούς με τη γιαγιά συναγωνίζονταν ποιος θα προλάβει να πάει να κάτσει στην πολυθρόνα στο μπαλκόνι, για να βλέπει την κίνηση του δρόμου, ποιος θα απολαύσει τα πρωτεία της αγάπης της, ποιος θα πάρει την πρώτη μερίδα του φαγητού. Ο παππούς μου μάλιστα ομολόγησε ότι πρώτη φορά στη ζωή του τον κάνανε μπάνιο μετά από δεκαετίες, και ήταν η μητέρα μου αυτή που τον έκανε. Εμείς τα κορίτσια νιώθαμε άβολα που δεν μπορούσαμε να δεχτούμε φίλους / φίλες σε χώρο που δεν υπήρχαν ηλικιωμένοι. Μάθαμε όμως ότι τα γέρικα άλογα δεν τα σκοτώνουμε, ότι δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου και ότι στο πλαίσιο της οικογένειας έχει ο κάθένας μας δικαιώματα και υποχρεώσεις. Καμάρωνε που κατάφερε να φροντίσει μόνη στο σπίτι της την κατάκοιτη από εγκεφαλικό μητέρα της για δύο χρόνια χωρίς βαρυγκώμιες και χωρίς η γιαγιά να έχει έλκη κατάκλισης ή να νιώσει μοναξιά και εγκατάλειψη! Οι νοσοκόμες του Τζανείου ακόμα θυμούνται την 80χρονη τότε μητέρα μου που έμενε αγόγγυστα όλη νύχτα για τρεις μήνες δίπλα στον πατέρα μου χωρίς κρεβάτι ή πολυθρόνα να ακουμπήσει το κορμάκι της. Έλεγαν ότι δεν έχουν δει στην επαγγελματική τους πορεία άλλο τέτοιο αγαπημένο-ξεχωριστό ζευγάρι.
Αφοριωμένη σύζυγος και μητέρα μας μεγάλωσε με αυστηρότητα και σοβαρότητα υπηρετώντας αρχές και όχι χατίρια. Δεν υπήρξε ιδιαίτερα εκδηλωτική στην έκφραση συναισθημάτων ή μάλλον έμαθε να εκφράζει την αγάπη της όχι με λόγια αλλά με πράξεις. Αυστηρή και απαιτητική με τα κορίτσια της, μας ανάγκασε να χαλυβδώσουμε χαρακτήρα και ισχυρή προσωπικότητα, να επιμένουμε και να διεκδικούμε. Ανεκτική, από την άλλη, υποστηρικτική και καινοτόμος με τα εγγόνια της, που ακολουθούσαν τις επιταγές των νέων καιρών. Ακούραστη γιαγιά στέκονταν με τις ώρες στην κουζίνα για να μαγειρέψει τα αγαπημένα τους φαγητά μέχρι και τον περασμένο Νοέμβρη.
Δωρική στο λόγο πληθωρική στα έργα της αγάπης, υπήρξε η ακάματη οικοδέσποινα μιας φιλόξενης εστίας, όπου ξεχείλιζε η φιλοξενία, η φροντίδα, η καθαριότητα (τα πάνλευκα λινά σιδερωμένα τραπεζομάντηλα και τα μοσχομυρισμένα σεντόνια), η νοικοκυροσύνη, η μεσογειακή διατροφή, τα προσεγμένα πιάτα στο τραπέζι, τα άψογα τυλισμένα ντολμαδάκια, το στολισμένο ψάρι- μαγιονέζα, τα γεμιστά, τα περιώνυμα κεφτεδάκια, το εξοχικό, το πιλάφι αλά μιλανέζ, ο μπακλαβάς, τα γλυκά κουταλιού... Κοντά σ’ αυτά τα στολισμένα ανθοδοχεία, τα εργόχειρα με βελονάκι, τα πλεκτά με βελόνες, τα κεντήματα, τα ραψίματα, τα γαζώματα, κομψοτεχνήματα άλλων καιρών... Όλες μας έχουμε εσάρπες πλεγμένες απ’ τα χεράκια της, έφτιαξε και για τις μελλοντικές νύφες των εγγονών της. Ακόμα και για τα σκυλάκια μας έπλεξε μαξιλαράκια και ρουχαλάκια, τα τάιζε μπισκοτάκια και έπλενε, τα χάιδευε, καταλήγοντας μαζί με τη συμπεθέρα της «πως τα σκυλιά είναι καλύτερα απ’ τους ανθρώπους».
Υπήρξε καλοπροαίρετη, δοτική, υπομονετική, κάποτε αυστηρή και ισχυρογνώμων, ουδέποτε άδικη, εγωίστρια και συμφεροντολόγος. Την αγάπη και τη δοτικότητά της «εκμεταλλευτήκαμε» από λίγο ως πολύ όλοι μας, εκείνη δεν επιβάρυνε κανέναν μας. Μέχρι τις τελευταίες τις ώρες, έχουσα σώας τα φρένας θρηνούσε που «είναι πια ένας άχρηστος άνθρωπος» και μας κουράζει. Στο πλαίσιο αυτό προτίμησε, αυτή που όλους τους περιέθαλψε στο σπίτι της, να μεταβεί τους δύο τελευταίους μήνες της ζωής της σε μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων για να μην «παιδεύει τα σπλάχνα της» όπως έλεγε.Ήθελε να ολοκληρώσει τη ζωή της προσφέροντας και όχι δεχόμενη την φροντίδα των παιδιών και εγγονών της. Για εκείνην το νόημα της ζωής βρισκόταν στο «δόσιμο χωρίς μισθό», στην ειλικρίνεια, την ταπεινότητα, την ανθρωπιά, την πίστη, την αγάπη.
Τέτοια μαθήματα ζωής δίδαξε η μητέρα μου που δεν ολοκλήρωσε το δημοτικό, σε μας με τα πτυχία, τα μεταπτυχιακά, τα διδακτορικά, τις ξένες γλώσσες, τα ταξίδια, τις πολλές δραστηριότητες και τις περισσότερες απαιτήσεις. Ομολογώ πως κάποια χρειάστηκε να ωριμάσω για να τα εκτιμήσω, πολλά παλεύω ακόμα να τα κατανοήσω πολλώ μάλλον να τα κατακτήσω. Για όλα τούτα η μητέρα μου στέκεται για μένα ΑΞΕΠΕΡΑΣΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΑΡΕΤΗΣ. Λυπάμαι μανούλα που δεν είμαι αντάξια κόρη σου! Καλό σου ταξίδι κοντά στον μπαμπά και όλους τους αγαπημένους μας. Θα μας λείψεις μανούλα και «δεν μας φτάνουν πια οι ζωντανοί που μας απόμειναν» για να αντλήσουμε δύναμη!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου