Μου χρωστάς, δεν σου χρωστάω

Σε μια χώρα όπου το χρέος ανέρχεται στο 160,5% του ΑΕΠ, όπως ανακοινώθηκε προχθές από την Eurostat, και όπου όλοι χρωστούν κάπου και κάποιοι τους χρωστούν, είναι εντυπωσιακό ότι δεν έχει γίνει ποτέ μια σοβαρή συζήτηση περί χρέους. Όχι του οικονομικού, αλλά αυτού που συνδέεται με την ηθική υποχρέωση και το καθήκον.

Ως πολίτες μιας χώρας τι είμαστε υποχρεωμένοι ηθικά να πράξουμε; Και πιο συγκεκριμένα: Ως πολίτες μιας χώρας με ένα αποτυχημένο κράτος, αναποτελεσματικό δημόσιο τομέα, διαφθορά σε όλα τα μήκη και πλάτη, απουσία ουσιαστικού πολιτικού λόγου, έλλειψη παιδείας, έξαρση της ξενοφοβίας, της ομοφοβίας και εν γένει του φόβου του διαφορετικού, τι είμαστε υποχρεωμένοι ηθικά να πράξουμε;

Κι όμως, ο πιο έντονος αγώνας που γίνεται στην Ελλάδα είναι, δυστυχώς, αυτός για τη διατήρηση του status quo. Είναι το μόνο πράγμα στο οποίο συμφωνούν κόμματα, συνδικαλιστές, μικροαπατεώνες, η εκκλησία, η Χρυσή Αυγή και οι γκρούπις του Αντώνη Ρέμου στη Μύκονο. Ο καθένας, για δικό του λόγο θεωρεί ότι τα πράγματα καλό είναι να παραμείνουν ως έχουν, βάσει της δικής του εικονικής πραγματικότητας. 

«Μου χρωστάς, δεν σου χρωστάω», φωνάζουν οι συνδικαλιστές. Μου χρωστάς να με έχεις στο δημόσιο. Δεν έχει σημασία αν είμαι καλός ή κακός σε αυτό που κάνω, αν υπάρχει ρόλος για μένα στον οργανισμό που με τοποθέτησες. Μου χρωστάς να με κρατήσεις, και να με πληρώνεις. Για πάντα. Δεν με νοιάζει πού θα βρεις τα λεφτά. Είναι δικό σου πρόβλημα.

«Μου χρωστάς, δεν σου χρωστάω», φωνάζουν πολλοί στον ιδιωτικό τομέα. Μου χρωστάς, και επειδή δεν μου τα δίνεις, με εξωθείς στο να κλέβω. Παρεμπιπτόντως ο ΣΔΟΕ σε ελέγχους που πραγματοποίησε μεταξύ 15 Ιουνίου-15 Ιουλίου διαπίστωσε παραβατικότητα της τάξης του 85% σε τουριστικές περιοχές και επιχειρήσεις σχετιζόμενες με τον τουρισμό.

«Μου χρωστάς, δεν σου χρωστάω», φωνάζουν οι ψηφοφόροι, που πλέον μουντζώνουν τη Βουλή που εξέλεξαν. Μου χρωστάς, γιατί σε ψήφισα. Ήρθε η ώρα να ξεπληρώσεις το χρέος. Μου χρωστάς να κάνεις τα στραβά μάτια. Παρεμπιπτόντως η έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας που δημοσιεύτηκε προ ολίγων ημερών αποκαλύπτει ότι 1 στους 5 Έλληνες χρημάτισε δημόσιο λειτουργό και ότι το δούναι και λαβείν συνεχίζεται.

«Μου χρωστάς, δεν σου χρωστάω», φωνάζουν στην Ψαρρού προς την πλευρά της Γερμανίας. Μου χρωστάς γιατί στη γλώσσα σου οι μισές λέξεις είναι ελληνικές, έτρωγες βελανίδια όταν εμείς τετραγωνίζαμε τον κύκλο, αλλά την καψούρα, το μεράκι και το φιλότιμο δεν μπορείς να τα μεταφράσεις, κουφάλα, ενώ εμείς σχηματίζουμε καρδιές με άδεια μπουκάλια Moët.

Στα αγγλικά υπάρχει η λέξη «entitlement» η οποία δύσκολα αποδίδεται στα ελληνικά. Συνήθως μεταφράζεται ως «δικαίωμα», δηλαδή όπως ακριβώς και η λέξη «right», ενώ σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό. Τα δικαιώματα-rights είναι θεμελιώδη, αναφαίρετα και καθολικά (π.χ. τα ανθρώπινα δικαιώματα, το δικαίωμα στη δωρεάν εκπαίδευση κ.λπ). Τα δικαιώματα-entitlements έχουν να κάνουν με πράγματα που δικαιούσαι να έχεις βάσει θέσης ή τίτλου, υπαρκτού ή ανύπαρκτου, δίκαιου ή άδικου (π.χ. επιδόματα όπως αυτά για το πλύσιμο των χεριών ή για φωτοτυπίες, δωράκια, η άποψη ότι αν είσαι γιος βουλευτή δικαιούσαι κι εσύ μια θέση στην επόμενη Βουλή, η άποψη ότι αν είσαι συνεπής στο κόμμα δικαιούσαι τη νομιμοποίηση ενός αυθαιρέτου και την πρόσληψη μιας μικρανεψιάς, η άποψη ότι αν μένεις σε ένα σπίτι μπορείς να καπαρώσεις τη θέση στάθμευσης μπροστά του με δυο καφάσια κ.λπ.). Ίσως το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα αυτά τα δύο τα έχουμε μπερδέψει. Το συνδικαλιστικό κίνημα, και όχι μόνο, θεωρεί ότι η άρνησή του να τα διακρίνει, θα αναγάγει τα entitlements σε rights και θα τα σώσει, χωρίς ενδεχομένως να αντιλαμβάνεται ότι τελικά συμβαίνει το αντίστροφο: Ότι μαζί με τα entitlements που χάνονται, χάνονται και δικαιώματα, από λάθος χειρισμό.

Σε μια κυβέρνηση που κάνει σφάλματα το ένα μετά το άλλο, έρχεται να αντιπαρατεθεί μια επίσημη και μια ανεπίσημη αντιπολίτευση που δεν έχει να προτείνει κάτι πέραν του δόγματος «μου χρωστάς, δεν σου χρωστάω». Πόσοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι το μεγαλύτερό μας έλλειμμα αυτήν τη στιγμή δεν είναι οικονομικό, αλλά ηθικό και διανοητικό;

Στο πανεπιστήμιό μου, κάθε μέρα περνούσα δίπλα από μία πινακίδα με τη ρήση του John F Kennedy: «μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για σένα, ρώτα τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα σου». Όταν την έβλεπα, τη θεωρούσα ένα ακόμα κλισέ και με την καθημερινή επαφή είχα χάσει το νόημά της. Τώρα την έχω διαρκώς στο μυαλό μου. Η φράση αυτή μιλάει για αυτό το άλλο χρέος. Το καθήκον του κάθε μεμονωμένου πολίτη, του «μέσου Έλληνα» που είναι και η φράση της εβδομάδας: Να πληρώνει αυτό που του αναλογεί, να ψηφίζει χωρίς ιδιοτέλεια, να σέβεται τους νόμους, να τον νοιάζει αν το σύνολο είναι καλά γιατί τότε μόνο θα είναι και ο ίδιος καλά, να έχει ανοιχτά τα μάτια του και το μυαλό του, να αγαπά την πρόοδο και τον πλησίον του, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισμού, αναπηρίας, ασθένειας, ποδοσφαιρικής ομάδας και γούστου στη μουσική. Αυτό είναι το χρέος μας και, εντέλει, αυτή είναι και η μοναδική μας ελπίδα.

Μου χρωστάς, δεν σου χρωστάω | ΕΛΛΑΔΑ | Protagon