Τετάρτη 2 Απριλίου 2025

JONATHAN COE, Η ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΜΟΥ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΛΙΣ



Η ζωή μετά το πανεπιστήμιο δεν ταιριάζει καθόλου στη Φιλ. Ο χρόνος περνά βασανιστικά αργά. Έχει επιστρέψει στο πατρικό της σπίτι και ζει ξανά με τους γονείς της, δουλεύει ατελείωτες ώρες σε ένα ιαπωνικό εστιατόριο στο αεροδρόμιο του Χίθροου και τα σχέδιά της να γίνει συγγραφέας δεν καταλήγουν πουθενά. Όμως η τυχαία ανακάλυψη ενός ξεχασμένου συγγραφέα από τη δεκαετία του 1980 τη βγάζει από τον λήθαργο, όπως και η επίσκεψη ενός οικογενειακού φίλου, του Κρις – ιδίως όταν της λέει ότι ερευνά μια υπόθεση που θα μπορούσε να θέσει τη ζωή του σε κίνδυνο.

Ο Κρις παρακολουθεί την πορεία ενός σκοτεινού think-tank, που ιδρύθηκε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ τη δεκαετία του 1980 και ωθεί σταθερά την κυβέρνηση της Βρετανίας προς την Άκρα Δεξιά. Έπειτα από χρόνια πολιτικής απομόνωσης, τα μέλη του είναι πια έτοιμα να εφαρμόσουν τις ιδέες τους.

Καθώς την πρωθυπουργία της Βρετανίας αναλαμβάνει η Λιζ Τρας, η θητεία της οποίας θα διαρκέσει μόλις επτά εβδομάδες, ο Κρις συνεχίζει την έρευνά του σε ένα συνέδριο που διεξάγεται στα βάθη της επαρχίας Κότσγουολντς. Ξαφνικά όμως τα πράγματα παίρνουν σκοτεινή τροπή και μια αστυνομική έρευνα για φόνο ξεκινά. Η λύση του μυστηρίου θα βρεθεί άραγε στη σύγχρονη πολιτική σκηνή ή σε ένα λογοτεχνικό αίνιγμα που παραμένει εκκρεμές εδώ και σαράντα σχεδόν χρόνια;

Το βιβλίο πηγαινοέρχεται ανάμεσα σε διαφορετικές δεκαετίες και διαφορετικά αφηγηματικά είδη, κινείται ευφάνταστα μεταξύ αστυνομικού μυθιστορήματος, campus novel και αυτομυθοπλασίας, με το χαρακτηριστικό χιούμορ και την τρυφερότητα του Coe. Ένα πολιτικό μυθιστόρημα ιδεών, σατιρικό και αιχμηρό, που δείχνει πώς το κλειδί για την κατανόηση του παρόντος μπορεί συχνά να βρεθεί στις πιο σκοτεινές γωνιές του παρελθόντος. [Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου]

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ SITE ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ [https://jonathancoewriter.com/book/the-proof-of-my-innocence/] 

Αφού έγραψα το Bournville ήθελα μια αλλαγή ρυθμού και μια αλλαγή στυλ. Θυμήθηκα πώς ο Γκράχαμ Γκριν έγραφε υπότιτλους σε μερικά από τα μυθιστορήματά του «για ψυχαγωγία» και αναρωτήθηκα αν θα μπορούσα να επιχειρήσω να γράψω κάτι παρόμοιο. Το Bournville ήταν ένα σχετικά απλό οικογενειακό έπος, μια ανθρώπινη κωμωδία πολιτικών γενεών που στηρίζεται σε μια αίσθηση μελαγχολίας στο πέρασμα του χρόνου. Τώρα ένιωθα να γράψω κάτι σύγχρονο, ειρωνικό και πιο σκληρό. Ήθελα να επιστρέψω, ει δυνατόν, στον τόνο του What a Carve Up!, με κάποιο είδος μετακειμενικής εγκληματικής ιστορίας που θα αντανακλούσε επίσης την τρέχουσα πολιτική κατάσταση.

Ένα από τα πρώτα πράγματα που αποφάσισα ήταν το χρονικό πλαίσιο του μυθιστορήματος. Για επτά εβδομάδες το φθινόπωρο του 2022, η Βρετανία είχε περάσει από μια εξαιρετική ιστορική στιγμή: τη βραχύβια θητεία της Λιζ Τρας ως πρωθυπουργού. Έμοιαζε τώρα σαν ένα απίστευτο, σχεδόν σουρεαλιστικό επεισόδιο. Τι καλύτερο σκηνικό θα μπορούσε να υπάρξει για μια ιστορία που, νωρίς στην ανάπτυξή της, θα αποσυνδεόταν εσκεμμένα από την πραγματικότητα και θα έμπαινε σε έναν κόσμο φαντασίας;

Το πρώτο μισό του μυθιστορήματος είναι μια άσκηση στο «cosy crime» (ανάλαφρο μυθιστόρημα μυστηρίου). Έμαθα για πρώτη φορά αυτόν τον όρο στη Γαλλία, παραδόξως, όταν επισκέφτηκα ένα βιβλιοπωλείο στο Hossegor και διαπίστωσα ότι το κατάστημα είχε ένα μεγάλο τμήμα αφιερωμένο στο είδος. (Η σήμανση χρησιμοποιούσε τη φράση στα αγγλικά.) Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με το Oxford Companion to Crime and Mystery Writing, ο όρος χρονολογείται από το 1958. Ο στόχος μου δεν ήταν να υπονομεύσω ή να κοροϊδέψω το είδος, αλλά απλώς να λειτουργήσω σύμφωνα με τις συμβάσεις του: έτσι στο μυθιστόρημά μου ο αναγνώστης θα βρει έναν φόνο σε εξοχική κατοικία, έναν εκκεντρικό ντετέκτιβ και έναν άλλο μυστικό. παγίδες που κάνουν το είδος τόσο απολαυστικό.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου μεταπίπτει στο είδος του «dark academia» (βιβλία μυστηρίου που διαδραματίζονται σε ακαδημαϊκούς χώρους) και βασίζεται στις φοιτηρικές αναμνήσεις μου στο Κέιμπριτζ στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Περιέργως, δεν έχω απεικονίσει ποτέ αυτή την περίοδο της ζωής μου σε μυθοπλασία: ίσως μου πήρε σαράντα χρόνια για να αποκτήσω την αναγκαία προοπτική γι' αυτό. Τέλος, στο τρίτο μέρος, δύο γυναίκες αφηγήτριες αναλαμβάνουν εκτός από την ολοκλήρωση της ιστορίας μυστηρίου, το ζήτημα της υποκειμενικής έναντι της αντικειμενικής αλήθειας και το πώς η πολύπλευρη φύση της πραγματικότητας αποδίδεται καλύτερα στην αφήγηση. Ένα άλλο, πιο απροκάλυπτα πολιτικό θέμα του βιβλίου είναι το πώς το συντηρητικό κίνημα έχει ριζοσπαστικοποιηθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια, και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Ωστόσο, ο κύριος σκοπός μου γράφοντας το μυθιστόρημα επέστρεφε πάντα στην έννοια του Greene για «μια ψυχαγωγία». Το Proof of My Innocence είναι γεμάτο αστεία –μερικά από αυτά γελοία, κάποια (ελπίζω) λίγο πιο εξελιγμένα, με με βασική επιδίωξη να προσφέρω στον αναγνώστη απόλαυση και ψυχαγωγία. 


Ο τίτλος του μυθιστορήματος "The Proof of My Innocence" στηρίζεται στο λογοπαίγνιο του συγγραφέα με τη λέξη "proof" που σημαίνει "απόδειξη" αλλά και "τυπογραφικό δοκίμιο" βιβλίων πριν εκδοθούν, ώστε να γίνει ο τελικός έλεγχος και τυχόν διορθώσεις. Ο έτερος όρος του τίτλου "innocence" η "αθωότητα" νοείται ως έλλειψη ενοχής αλλά και ως αφέλεια, ως ευήθεια όσον αφορά στη προσέγγιση της αλήθειας μέσω της αυτοβιογραφίας/μυθοπλασίας (σελ.. 326): "Το πραγματικό θέμα αυτού του βιβλίου ήταν η δική της ή η δική μου αθωότητα; Έχω προσπαθήσει να πω την αλήθεια: την αλήθεια όπως τη θυμάμαι εγώ, όπως μου την έχουν πει, όπως έχω καταφέρει να την ερευνήσω. Με αυτό τον τρόπο ελπίζω να έχω δικαιώσει τη μνήμη της: να μην παρουσιάσω τίποτα πιο φιλόδοξο ή πιο επιτηδευμένο πέρα από μια ειλικρινή και πιστή καταγραφή της παιδικής της ηλικίας. Μα η πίστη μου ότι αυτό μπορεί να είναι εφικτό, ίσως να αποδεικνύει περίτρανα από μόνη της την αφέλειά μου. Κάθε συγγραφική πράξη πρέπει, εξ ορισμού, να είναι ταυτοχρόνως και μια πράξη επιλογής, ως εκ τούτου, μια πράξη διαστρέβλωσης και κατά συνέπεια μια πράξη επινόησης". 

Παράλληλα, ο συγγραφέας επιλέγει να εντάξει  στην ιστορία του έναν άλλο μυθοποιημένο συγγραφέα, ήσσονος ικανότητας και αναγνώρισης, που έχει συνθέσει ένα έργο με τίτλο "my innocence" και του οποίου έχουν καταστραφεί τα τυπογραφικά δοκίμια! Έτσι, στη σελίδα 202 διαβάζουμε ότι "η έκφραση μια απόδειξη της Αθωότητάς μου έγινε μάλλον παροιμιώδης στον χώρο, που σήμαινε κάτι το αδύνατο, όπως λέμε στις τριάντα δύο του μηνός ή όταν σβήσει ο ήλιος", εφόσον έχουν χαθεί τα τυπογραφικά δοκίμια του βιβλίου του. Στο πλαίσιο αυτό το μυθιστόρημα του Coe φαίνεται να "συνομιλεί" με  μυθιστορηματικά πρόσωπα-συγγραφείς και με το έργα τους (υπάρχουν τουλάχιστον άλλες δύο αναφορές σε βίους και έργα επινοημένων συγγραφέων), αναδεικνύοντας με αυτούς τους "αντικατοπτρισμούς", ανάμεσα στα άλλα, το ζήτημα των διαδικασιών συγγραφής, των λογοτεχνικών ειδών, των ορίων της λογοτεχνίας, της σχέσης λογοτεχνίας αλήθειας/πραγματικότητας και της πρόσμειξης του μύθου με το πολιτικό χρονικό, όπως διαγράφεται από την αρχή του έργου.

Ο μύθος και το μυστήριο του βιβλίου περιστρέφεται γύρω από τη δολοφονία ενός ερευνητή δημοσιογράφου που βρισκόταν στο κατώφλι της αποκάλυψης αποδεικτικών στοιχείων για το σχέδιο εκχώρησης του Εθνικού Συστήματος Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας σε ιδιώτες. Η δολοφονία του γίνεται κατά τη διάρκεια του  TrueCon, ενός δεξιού συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε σε ένα ερειπωμένο αρχοντικό σπίτι τις πρώτες μέρες της πρωθυπουργίας της Liz Truss, και στο οποίο συμμετέχουν διακεκριμένοι πολιτικοί, συντηρητικοί βουλευτές, δημοσιογράφοι, μια ομάδα ακροδεξιών δημαγωγών, αλλά και ένας ακαδημαϊκός της λογοτεχνίας που ειδικεύεται στο έργο ενός από καιρό νεκρού και μισοξεχασμένου μυθιστοριογράφου.

Με αφορμή τη "δέση" και τη "λύση" του μυστηρίου απεικονίζεται η περίοδος του Brexit, το πώς και γιατί τα πράγματα κατέρρευσαν, καθώς και μια επιδέξια ανίχνευση της ιστορίας του αμερικανικού συντηρητισμού και της άφιξής του στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παράλληλα, διερευνώνται τα όρια και οι περιορισμοί της λογοτεχνίας και εξετάζεται το λογοτεχνικό φαινόμενο και οι σχέσεις του με την πραγματικότητα και την προσωπική ζωή του συγγραφέα.

Οι αφηγηματικοί τρόποι του έργου είναι ποικίλοι, όπως αποσπάσματα από ομιλίες πολιτικών, ειδήσεις, δημοσιογραφικά και επιστημονικά άρθρα, απομνημονεύματα , μυθιστορήματα, προσωπικές αφηγήσεις από διάφορα πρόσωπα του έργου κ.λπ., με ανάλογη οπτική στην εστίαση της αφήγησης (πρωτοπρόσωπη - τριτοπρόσωπη) και στο ύφος. Βασικό όμως χαρακτηριστικό αυτού του πρωτότυπου / εκκεντρικού μυθιστορήματος είναι η εξαιρετικά επιτυχημένη διαπλοκή των ειδών: αστυνομικό μυθιστόρημα (cozy crime & dark academia), κοινωνικό / πολιτικό μυθιστόρημα, μυθιστόρημα ιδεών, αυτομυθοπλασία, αυτοαναφορικό μυθιστόρημα! 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου