Μαύρα μεσάνυχτα

Η σκηνή αποτυπώνεται σ' ένα βίντεο, ένα ανάμεσα σε πολλά παρόμοια που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο. Βράδυ, σ' έναν δρόμο της γενέθλιας γειτονιάς μου. Πλατεία Αμερικής. Μια ομάδα νεαροί, μαυροντυμένοι, με όψη και θρέψη νύχτας σκοτεινής, έχουν βγει κυνήγι. Κυνήγι μεταναστών. Γύρω τους συγκεντρώνονται περίοικοι, άνθρωποι κανονικοί, γείτονές μου, κάποιοι με ξύλα στα χέρια. Ακούγονται θόρυβοι, βιτρίνες που σπάζουν, πινακίδες που ξηλώνονται. Κάποια στιγμή ένα φως ανάβει ψηλά σ' ένα μπαλκόνι, κάποιος διαμαρτύρεται, φωνάζει «ντροπή». Κανείς δεν παίρνει το μέρος του. Τον γιουχάρουν. Ενας από τους φουσκωτούς τον αποστομώνει με το επιχείρημα «εσένα σε γ... ο Τσίπρας». Το κυνήγι συνεχίζεται. Κάποια στιγμή ένας νεαρός με σκούρο δέρμα εμφανίζεται στο βάθος του δρόμου. Τον παίρνουν στο κατόπι με αλαλαγμούς, κάποιος του φωνάζει «τρέξε», εκείνος χάνεται στα στενά αλαφιασμένος...

Είδα το βίντεο και το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στον νου ήταν μια φράση που κάπου είχα διαβάσει να αποδίδεται στον Κέινς, στα χρόνια της μεγάλης κρίσης. Πως από τις απώλειες που προκαλεί μια οικονομική κρίση, οι λιγότερο σημαντικές είναι εκείνες που μπορούν να αριθμοποιηθούν ή να αποτιμηθούν σε χρήμα. Οι αληθινά σημαντικές είναι εκείνες που δεν αποτιμώνται. Οι απώλειες σε Πολιτισμό και Ελευθερίες. Τις οποίες απώλειες - έλεγε ο Κέινς - οι άνθρωποι τείνουν να υποτιμούν. Εντρομοι μπροστά στις καθαρά οικονομικού χαρακτήρα καταστροφές που αναστατώνουν τη ζωή τους δεν διακρίνουν την πραγματική, μεγάλη καταστροφή που τους απειλεί.

Ο Κέινς μιλούσε τη δεκαετία του 1930, προφήτευε το επερχόμενο κακό: την κατάρρευση των ευρωπαϊκών δημοκρατιών, την επικράτηση του αυταρχισμού, τον πολιτιστικό εκβαρβαρισμό και, εν τέλει, τον πόλεμο. Αργότερα, ο ιστορικός Ερικ Χόμπσμπομ βάφτισε εκείνα τα χρόνια «εποχή της καταστροφής». Και δεν εννοούσε την οικονομική καταστροφή που συντελείτο. Αλλά την καταστροφή των αξιών και των θεσμών του φιλελεύθερου πολιτισμού, την πρόοδο και επικράτηση του οποίου οι άνθρωποι ώς τότε θεωρούσαν δεδομένη και αμετάκλητη.

Ολόκληρο το άρθρο του Παύλου Τσίμα εδώ Μαύρα μεσάνυχτα