EΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ

Πολλοί επικαλέστηκαν την "κόπωση" του ελληνικού λαού από τους "συνεχείς πολέμους" ως άλλοθι για το εκλογικό αποτέλεσμα του 1920 (αλλά και για τη μεταγενέστερη ήττα του 1922). Μολονότι αποδεκτή και καθησυχαστική από τη σκοπιά του εθνικισμού, η εικόνα αυτή χρειάζεται να διορθωθεί σε σημαντικό βαθμό. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι το 1912-13 είχαν διαρκέσει μόλις δέκα μήνες. Άλλους τόσους κράτησε η μάταιη (και αναίμακτη) επιστράτευση το 1915-16. Το 1920 οι Έλληνες απείχαν αρκετά από τη συμπλήρωση της αιματηρότατης εμπόλεμης τετραετίας που υπέστησαν όσοι λαοί συμμετείχαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο από την αρχή, όπως οι Σέρβοι, που είχαν επίσης πολεμήσει στους Βαλκανικούς. Γι' αυτό και δεν έχει ιδιαίτερη βαρύτητα το επιχείρημα (που επικαλέστηκε και ο Βενιζέλος) ότι οι Έλληνες παρέμεναν επιστρατευμένοι, ενώ οι άλλοι λαοί είχαν προ πολλού αποστρατευθεί.
Όπως φάνηκε το 1920, το μεγάλωμα της Ελλάδας δεν ενδιέφερε εκείνους που είχαν εξαναγκαστεί να πληρώσουν το κόστος -αρχικά από ξένες λόγχες. Τους ενδιέφερε μόνο η απαλλαγή από τη Βενιζελική "τυραννία". Αυτό έδειξε αμέσως και με τον πιο ωμό τρόπο η δολοφονική απόπειρα κατά του Βενιζέλου στο Παρίσι από δύο Κωνσταντινικούς απότακτους αξιωματικούς, στις 30 Ιουλίου 1920, δύο μόλις μέρες μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών. Η μεταγενέστερη επιβράβευσή τους από τη βασιλική οικογένεια και το Λαϊκό Κόμμα επιβεβαίωσε όχι μόνο την προέλευση του εγχειρήματος, αλλά και τη γενικότερη έγκρισή του από τους ομοϊδεάτες τους. (σελ. 130)

"Δεν κακίζω το λαό, του ζήτησα θυσίες μεγαλύτερες από τις δυνάμεις του. Εγώ δεν υπολόγισα καλά τις δυνάμεις του, τον παρέσυρα σε έργο πολύ βαρύ... Και φέρω βαρειά ευθύνη, γιατί, ενώ τώρα τρέχει τον κίνδυνο να χάσει τα κερδισμένα αποτελέσματα, οι θυσίες θα του μείνουν" , υποστήριξε ο Βενιζέλος πριν φύγει από την Ελλάδα, μετά τις εκλογές του 1920. (σελ. 140)

...................................

Στις 300 περίπου σελίδες αυτής της εμβριθούς μελέτης παρουσιάζονται τα κυριότερα γεγονότα από το 1909 έως και το 1922 και ο Εθνικός Διχασμός ερμηνεύεται ως οιονεί θρησκευτικό "σχίσμα" χαρισματικής προέλευσης, ως κρίση στη διαδικασία εθνικής ολοκλήρωσης, ως ταξική σύγκρουση αλλά και ως διαμάχη εμφυλίου πολέμου.
Γοητευτική ιστορική αφήγηση, εξαιρετικά παραθέματα από το τύπο και τη σχετική βιβλιογραφία, αιμάτινες οι συσχετίσεις με το σήμερα. Καλή ανάγνωση!