Δευτέρα 8 Αυγούστου 2022

Kazuo Ishiguro (1997), Ο ΑΠΑΡΗΓΟΡΗΤΟΣ, μετάφραση ΠΟΛΕΝΤΑΣ ΜΑΝΩΛΗΣ, Αθήνα: Καστανιώτης



Ο βασικός ήρωας του μυθιστορήματος, ο Ράιντερ, Άγγλος πιανίστας διεθνούς φήμης, φτάνει σε ένα ξενοδοχείο μιας μικρής πόλης της Κεντρικής Ευρώπης, όπου πρόκειται να δώσει ρεσιτάλ σε μια σημαντική συναυλία. Από την επίσκεψή του διακυβεύονται πολλά και για την ίδια την πόλη, η οποία βρίσκεται σε φάση παρακμής της τοπικής κλασικής μουσικής σκηνής. Ένας άλλοτε διακεκριμένος μαέστρος, ο κύριος Μπρόντσκι, έχει γίνει ένας αξιολύπητος αλκοολικός. ένας τσελίστας, ο κύριος Κριστόφ, έχει πέσει σε δυσμένεια. Όπως τονίζεται επανειλημμένα, το ρεσιτάλ του κυρίου Ράιντερ—και η ίδια του η παρουσία— θα αποκαταστήσει τη φήμη της πόλης και την αυτοεκτίμηση του πληθυσμού. Οι επαφές του, τυχαίες οι περισσότερες, τον εμπλέκουν σε περιπέτειες, με αποτέλεσμα να εκτροχιάζεται διαρκώς το χρονοδιάγραμμα των δραστηριοτήτων της τριήμερης παραμονής του. Ο ίδιος τονίζει, με αυξανόμενη ανυπομονησία, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, «έχω ένα ιδιαίτερα σφιχτό πρόγραμμα…», του οποίου όμως δεν μπορεί να θυμηθεί τις λεπτομέρειες ούτε να βρει ένα αντίγραφό του! Το μόνο που ξέρει είναι ότι η συναυλία, από την οποία εξαρτώνται τόσα πολλά, πρόκειται να γίνει την τελευταία βραδιά. Καθώς τα διαδοχικά εμπόδια απειλούν την εκπλήρωση της κύριας υποχρέωσής του και καθώς οι πολύτιμες ώρες περνούν, ο Ράιντερ στερείται τροφής και ύπνου ενώ συνειδητοποιεί ότι δεν έχει εξασκηθεί για τη συναυλία ούτε έχει διαλέξει καν ποιο κομμάτι θα ερμηνεύσει! Καταστάσεις έξω από τις αρμοδιότητές του βρίσκονται ξαφνικά στην απόλυτη ευθύνη του ενώ όταν χρειάζεται να διορθώσει μια παρεξήγηση, προσπαθεί απεγνωσμένα να μιλήσει, αλλά ακούγονται μόνο γρυλίσματα! Κοντά σ' αυτά οι φυσικοί νόμοι του χρόνου και του χώρου ανατρέπονται: ένα επίσημο δείπνο πολύ μακριά με το αυτοκίνητο αποδεικνύεται, κατά την επιστροφή ότι γινόταν, στο αίθριο του ξενοδοχείου του! 

Μέσα στο άναρχο παιχνίδι της λογικής των ονείρων, ο Ishiguro υφαίνει πολλά σκέλη συμβατικής πλοκής που, καθώς βαθαίνουν και χτίζονται, αντέχουν στη σύγχυση της οπτικής του Ράιντερ: ο μαέστρος, ο κύριος Μπρόντσκι, προσπαθεί να συμφιλιωθεί με την  πρώην αγαπημένη του, ένας ηλικιωμένος αχθοφόρος ξενοδοχείου, ο Γκούσταβ, ελπίζει να αποκαταστήσει την  σχέση του με την κόρη του Σόφι (που φαίνεται να είναι η σύζυγος του Ράιντερ και μητέρα του παιδιού), ο διευθυντής του ξενοδοχείου και διοργανωτής της συναυλίας, κύριος Χόφμαν, θέλει να κερδίσει τον σεβασμό της απογοητευμένης συζύγου του, ενώ ο γιος τους, Στέφαν, σχεδιάζει να επιδείξει το υποτιμημένο ταλέντο του ως πιανίστας στη συναυλία.

Όπως έχει αναγνωρίσει ο ίδιος ο Ishiguro,  η αριστεία του Ράιντερ ως μουσικού θέλει να πηγάζει από τη λαχτάρα να συμφιλιώσει τους αντιμαχόμενους γονείς του. Στο υποσυνείδητό του, όπως και όλων μας άλλωστε, ο τρόμος της αποτυχίας, της απόρριψης και της ταπείνωσης ζει και δεν μετριάζεται από καμία κοσμική επιτυχία. Τα επιτεύγματα και οι διακρίσεις, υποστηρίζει ο Ishiguro σε όλη τη μυθοπλασία του, είναι ανάξια υποκατάστατα, και συχνά εμπόδια, για μια ζωή με αληθινό νόημα. Η πόλη στο The Unconsoled δεν θα υπερβεί την παρακμή της επιδιώκοντας πολιτιστικό κύρος ούτε ο Ράιντερ θα ξεπεράσει τη δυστυχία του δίνοντας το καλύτερο ρεσιτάλ της καριέρας του.

Θα μπορούσε μάλιστα να υποστηριχθεί ότι ολόκληρο το βιβλίο είναι μια απτή  απόδειξη της κατασπατάλησης του χρόνου και των χαμένων ευκαιριών : 510 σελίδες αφιερώνονται στον Ράιντερ που περιμένει να πρωταγωνιστήσει σε μια συναυλία που δεν δίδεται ποτέ! Φτάνει ασθμαίνων στη σκηνή για να αντιμετωπίσει ένα άδειο αμφιθέατρο, ενώ το κοινό του έχει ήδη μαζέψει τα πράγματά του και έχει ξεκινήσει για το σπίτι του! Αν αυτό δεν συμβολίζει τον χαμένο χρόνο, την αδυναμία του να εκμεταλλευτεί τη στιγμή, την έλλειψη επικοινωνίας, την ασύμφορη απορία και τη σπατάλη δυνάμεων και χρόνου, τότε τι σημαίνει; Φαίνεται ακόμα πως ο Ράιντερ δεν καταφέρνει ποτέ να κατανοήσει τους γύρω του, συνεχώς παρερμηνεύει και παρεξηγεί ακόμα και τα πιο οικεία του πρόσωπα, όπως τη Σόφι, τη μητέρα του παιδιού του, που του φωνάζει στο τέλος: «Άφησε μας, ήσουν πάντα έξω από την αγάπη μας». Έτσι ο Ράιντερ είναι "απαρηγόρητος", καθώς βιώνει την «καταστροφική δύναμη της αγάπης χωρίς ενσυναίσθηση»!


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου