Θέλω να ελπίζω ότι μάλλον εντάσσομαι στον πρώτο τύπο, αν και ποτέ δεν ξέρεις, παρά την προσπάθεια ενδοσκόπησης και αυτοκριτικής (πόσες φορές η αυτοκριτική σήμαινε συγχωροχάρτι αλήθεια;)
Ακόμα όμως βασανίζομαι να καταλάβω σε ποιον τύπο εντασσόμαστε ως έθνος. Γιατί ότι βρισκόμαστε σε απόγνωση μάλλον επιβεβαιώνεται από όλες μας τις αντιδράσεις μας, είτε αποτυπώνονται σε έντυπα ή ηλεκτρονικά κείμενα, είτε καταγράφονται στα καθημερινά μας βιώματα.
Κάποτε ο Τερζάκης, προσπαθώντας να δικαιολογήσει την ελληνική απαισιοδοξία, έγραφε:
"... εδώ και λίγα χρόνια στη μεσοπολεμική εποχή, είχε διατυπωθεί, υποστηρίχτηκε επίμονα, η άποψη πως η νεοελληνική λογοτεχνία πρέπει να είναι αισιόδοξη, γιατί ο ουρανός μας, λέει, είναι φωτεινός! Μόνο στο μακάριο νεοελληνικό μυαλό μπορούν να φυτρώνουν τέτοιες απροσδόκητες ιδέες. Μόνο εδώ μπορούν να γίνονται τέτοιες περίεργες συγχύσεις ανάμεσα στο γεωγραφικό κλίμα και στο ψυχικό. Η πιο απλή παρατήρηση θα μπορούσε να δείξει ωστόσο πως βόρειοι λαοί, κάτω από τους ζοφερούς τους ουρανούς, είναι ιδιοσυγκρασιακά ευθυμότατοι, σε σύγκριση με τον δικό μας. Σχεδόν παιδιά. Και μια ακόμη πιο εύκολη, πιο κοντινή παρατήρηση, θα έδειχνε πως το τραγούδι του Ρωμιού, το αυθόρμητο λαϊκό τραγούδι του γλεντιού του, είναι βαρύ από καημό και πάθος, θρηνητικό σχεδόν. Ραγιαδισμός, έλεγαν άλλοτε. Βλακείες. Ολάκερης της Ανατολής το τραγούδι είναι αργόσυρτο, μακρόσυρτο, λαγγεμένο. Το φως, το αδυσώπητο φως, δεν κάνει τη ζωή ευτράπελη. Κάνει ίσως τον κόσμο πιο περιπόθητο, και γι' αυτό τη συνείδηση της εφήμερης ζωής πιο πικραμένη.
Το φως, στην αρχαία ψυχή, φαίνεται να έχει παίξει έναν ειδικό ρόλο. Της έχει παρουσιάσει τον κόσμο, γύρω, καθαρά σχεδιασμένον, με σταθερά κι ευγενικά περιγράμματα, χρώματα χλωρά κι εξιδανικευμένα. Τίποτα από τα φασματικά θαμπόφωτα του βορρά, που έδωσαν εκεί λαβή στη δημιουργία μύθων με υπερβατικές καταξιώσεις. Για τον Έλληνα, τον κοινόν Έλληνα, ο κόσμος είναι αυτός που βλέπει, όχι άλλος. Κι αν υπάρχει κάποιος άλλος, όπου κατεβαίνουν οι νεκροί, αυτός εδώ είναι ο καλύτερος. Σπαράζει η ψυχή στη σκέψη πως θα τον αποχωριστεί, ακριβώς επειδή είναι πολύ φωτεινός, πολύ στέρεος, πολύ πειστικός, πολύ φιλικός για τον άνθρωπο. Δεν του χρειάζεται άλλος.
Να η πηγή της ελληνικής απαισιοδοξίας: ο κόσμος του φωτός - ο εφήμερος, ο τραγικά ωραίος. Ένας κόσμος που τον ζεις έντονα και φευγαλέα σαν ερωτική στιγμή."
Επανέρχομαι: αν το ελληνικό φως είναι η πηγή της ελληνικής απαισιοδοξίας, ποια είναι η πηγή της ελληνικής απόγνωσης; Μήπως ο καθρέφτης που αντανακλά το είδωλό μας;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου