...περί κενού και τυφλότητος

Από Κενό σ' άλλο Κενό -

Μία οδό μηχανικά

Βάδισα δίχως Μίτο -

Αν στέκομαι - ή αφανίζομαι - ή προχωρώ -

Αδιάφορη το ίδιο -

Κι αν κάπου - τέλος - έφτασα,

Στο τέλος πια δεν επαρκούν

Θαμπές αποκαλύψεις -

Τα μάτια έκλεισα - και ήταν πιο ανάλαφρο -

Τυφλή - να ψηλαφίσω. (Emily Dickinson, 1863)

Ψηλαφίζοντας το κενό, στα τυφλά, δίχως μίτο, είναι πιο ανάλαφρο.

Ανατροπή.

Η τυφλότητα ως αγαθό ...το ίδιο και η σιωπή, όταν ο λόγος, συγκεχυμένος, δεν διαπερνά το σκότος.

Η φωνή του Οιδίποδα Τυράννου:

"ιώ σκότου

νέφος εμόν απότροπον, επιπλόμενον άφατον,

αδάματόν τε και δυσούριστον όν.

οίμοι,

οίμοι μάλ' αύθις. οίον εισέδυ μ' άμα

κέντρων τε τώνδ' οίστρημα και μνήμη κακών"

Η τυφλότητα του Οιδίποδα δεν είναι ανάλαφρη, συνδέεται με τη "μνήμη κακών", απ' τα οποία και πηγάζει. Ο λόγος, αποκαλυπτικός του σπαραγμού και της μηδαμινότητας της ανθρώπινης γνώσης.

Οι "τυφλοί" δεσμώτες του πλατωνικού σπηλαίου που βλέπουν μόνο τις σκιές των αληθινών πραγμάτων και οι λίγοι που "ανεβαίνουν" από το ημίφως της σπηλιάς και της άγνοιας και κατορθώνουν να αναμετρηθούν με το φως του ήλιου, της παιδείας. Η τυφλότητα και η σκιά, απεικάσματα του πραγματικού κόσμου. Η τυφλότητα που δεν ενοχλεί, γιατί δεν είναι συνειδητή. Εδώ "πονάει" το φως του ήλιου, όπως και καβαφικά Παράθυρα:

Σ΄ αυτές τες σκοτεινές κάμαρες, που περνώ

μέρες βαρυές, επάνω κάτω τριγυρνώ

για νάβρω τα παράθυρα. - Όταν ανοίξει

ένα παράθυρο θάναι παρηγορία -

Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ

να τάβρω. Και καλλίτερα ίσως να μην τα βρω.

Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία.

Ποιος ξέρει τι καινούρια πράγματα θα δείξει.

Η αναζήτηση του φωτός μέσα στο σκότος και ο φόβος για την αποκάλυψη. Η τυφλότητα ως αντίδοτο στην τυραννία του φωτός.

Η τυφλότητα του Σαραμάγκου στο ομώνυμο έργο, όπως και στο πλατωνικό σπήλαιο, οδηγεί σταδιακά από την αποκτήνωση στο φως, στην καταπληκτική σκηνή που οι τυφλοί πλένονται και πίνουν καθαρό νερό από κρυστάλλινα ποτήρια. Η τυφλότητα ως μέσο κάθαρσης και εξανθρωπισμού.

Η Emily Dickinson ψηλαφεί ένα "τέλος", όπου δεν αρκούν "θαμπές αποκαλύψεις", τυφλή. Και η τυφλότητα είναι "πιο ανάλαφρη", παρότι συνδέεται με τη βίωση του κενού. Η ίσως γι' αυτό.